دوم رمضان ۱۳۹۹ | آیت الله سید علی محمد دستغیب

 بسم اﷲ الرحمن الرحیم

دوم رمضان ۱۳۹۹ – ۱۴۴۱ | یکشنبه ۱۳۹۹/۲/۷ | جلسه ۱

حلول ماه مبارک رمضان را به همۀ مسلمانان بخصوص شیعیان علی ولی اللّه و دوستان عزیز تبریک عرض می‌کنیم. ان‌شاءاللّه همۀ ما بتوانیم از این ماه مبارک کمال استفاده را ببریم. ماهی که همۀ مؤمنان در ماه‌های رجب و شعبان انتظار آن را می‌کشیدند و پیامبر اکرم صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله در خطبۀ معروف شعبانیه آثار و برکات آن را تذکر داده‌اند.

در اینجا به مقتضای اتفاقات پیش آمده به سه نکته اشاره می‌‌شود که باید این روزها به آن توجه داشت: اول: امتحانات الهی، دوم: امید به رحمت خدا و سوم: انفاق در راه او.

سنّت امتحان

خدای تعالی از اول خلقت بشر امتحاناتی برای او قرار داده است. این امتحانات بعض فردی و بعضی اجتماعی بوده. این روزها نیز امتحانی به نام ویروس کرونا برای همۀ مردم دنیا پیش آمده که  تنبّهی برای همه و مایۀ اطمینان و افزایش یقین برای مؤمنان است.

مسلمانان و مؤمنان در چنین مواقعی رو به خدای تعالی می‌آورند؛ خود را به او می‌سپارند و به آنها که او دستور داده؛ یعنی پیامبر و ائمۀ اطهار علیهم‌السلام متوسل می‌شوند. در واقع ایشان را شفیع خود قرار می‌دهند و از خدا رفع این بلا را می‌خواهند و یقیناً هم خواهد شد.

در قرآن کریم راجع به امتحانات الهی آیات متعدد رسیده است؛ از جمله در سورۀ بقره می‌فرماید:

﴿وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ‏ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرین﴾[1]

«و به یقین شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و کم شدن اموال و جان‌ها و محصولات امتحان مى‌کنیم و صبر کنندگان را بشارت ده.»

در سورۀ محمّد صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله می‌فرماید:

﴿وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجاهِدینَ مِنْکُمْ وَ الصَّابِرین﴾[2]

«قطعاً شما را امتحان می‌کنیم تا مجاهدان و صابرانِ شما را مشخص کنیم.»

در سورۀ انبیاء می‌فرماید:

﴿کُلُ‏ نَفْسٍ‏ ذائِقَهُ الْمَوْتِ‏ وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَهً وَ إِلَیْنا تُرْجَعُون﴾[3] (35)

«هرکسی طعم مرگ را می‌چشد و شما را با خیر و شرّ امتحان می‌کنیم و به‌سوی ما بازگردانده می‌شوید.»

در سورۀ عنکبوت می‌فرماید:

﴿أَ حَسِبَ‏ النَّاسُ‏ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُون﴾[4]

«آیا مردم گمان کردند همین که گفتند ایمان آوردیم، رها می‌شوند و امتحان نمی‌شوند؟»

امتحانات برای همه پیش می‌آید تا معلوم شود چه کسی پای ایمانش ایستاده. این بلا هم امتحانی است که خدای تعالی برای مسلمانان و مؤمنان قرار داده است.

همه باید متوجه خدای تعالی شوند؛ به او رو بیاورند و خود را از گناهانی که انجام داده‌اند، با توبه و استغفار پاک کنند. رذائل اخلاقی را از دل بزدایند و به فضائل اخلاقی متصف شوند.

امید به رحمت پروردگار

یکی دیگر از خصوصیات مؤمن که در قرآن تأکید زیادی بر آن شده، امیدواری به رحمت خداست. مؤمن همیشه منتظر است رحمت تازه‌ای از جانب پروردگار برایش نازل شود. اگر بلایی وجود دارد، رفع شود؛ اگر فقیر یا مریض است، برطرف شود. همیشه به خدای تعالی امیدوار است، هم از جهت فردی و هم از جهت اجتماعی. گاه آرزوها و انتظارات زیادی دارد که دور به نظر می‌رسد، امّا از رحمت خدا ناامید نیست.

قرآن کریم یأس از رحمت خدا را ویژگی کفّار معرفی فرموده است:

در سوره یوسف می‌خوانیم که حضرت یعقوب پس از سال‌ها دوری از یوسف، به فرزندانش می‌فرماید برخیزید و به دنبال یوسف بگردید و از رحمت خدا ناامید نباشید که فقط کافران از رحمت او ناامید می‌شوند.

﴿یا بَنِیَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَ أَخیهِ وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ‏ رَوْحِ‏ اللَّهِ‏ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ‏ رَوْحِ‏ اللَّهِ‏ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُون﴾[5]

«ای فرزندانم! بروید و از یوسف و برادرش جستجو کنید و از رحمت خدا ناامید نباشید که جز مردم کافر کسی از رحمت خدا ناامید نیست.»

یأس از رحمت خدا کار مؤمن نیست. مؤمن هرگز از رحمت پروردگار مأیوس نمی‌شود. مهم‌ترین رحمت خداوند بشارتی است که برای عالم برزخ و قیامت به مؤمن داده و نعمت‌هایی که در آنجا برایش مهیّا کرده است.

انسان با امید زنده است. هرکس از زندگی ناامید باشد، دیگر زندگی برایش نیست، مردگی است.

در سوره حجر می‌فرماید:

﴿وَ مَنْ‏ یَقْنَطُ مِنْ‏ رَحْمَهِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّون﴾[6]

«چه کسی جز گمراهان از رحمت پروردگارش ناامید می‌شود؟»

در سوره زمر می‌فرماید:

﴿قُلْ یا عِبادِیَ‏ الَّذینَ‏ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیم﴾[7]

«بگو: ای بندگان من که در حق خود اسراف کردید! از رحمت خدا ناامید نباشید که خداوند همۀ گناهان را می‌آمرزد. به راستی او آمرزنده و مهربان است.»

ناامیدی از رحمت پروردگار برای فرد و جامعه هلاکت و مردن و نیستی است. آن‌که ناامید است، باید فاتحۀ خودش را بخواند.

انفاق

از امتحانات بزرگ و همیشگی مؤمن انفاق در راه خداست. در این پیشامدی که هر کسی به فکر خویش است و می‌خواهد خود را نجات دهد، مؤمنان به فکر یکدیگر هستند و از انفاق مال و حتی جان برای هم کوتاهی نمی‌کنند، درست مانند جوانانی که اوایل انقلاب به جبهه‌ها می‌رفتند. امروز هم برخی عزیزان جانشان را در طبق اخلاص گذاشته، با وجود خطر ابتلا، به بیماران رسیدگی می‌کنند و می‌دانند هرآن ممکن است خود مبتلا شوند.

در قرآن کریم حدود ۲۷ مرتبه دربارۀ انفاق صحبت شده. در سورۀ بقره می‌فرماید:

﴿الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُون﴾[8]

«آنان که به غیب ایمان دارند و نماز بپا مى‌دارند و از آنچه روزیشان کردیم انفاق مى‌کنند.»

در این موقعیت برخی مردم به‌خاطرِ ابتلا به بیماری و برخی به‌خاطرِ خانه‌نیشینی اجباری برای حفظ جان خود و دیگران، نیازمند کمک‌های مالی هستند. البته برخی مؤمنان در میدان هستند و کمک می‌کنند. کسانی هم که توانایی دارند، باید وارد شوند.

در سورۀ فاطر می‌فرماید:

﴿إِنَّ الَّذینَ یَتْلُونَ کِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَهً یَرْجُونَ تِجارَهً لَنْ‏ تَبُور﴾[9]

«کسانی که کتاب خدا را می‌خوانند و نماز برپا می‌دارند و از آنچه روزیشان کردیم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارتی را امید دارند که هیچ زیانی در آن نیست.»

انفاق در راه خدا نوعی مجاهده محسوب می‌شود. این نعمتی است که خدای تعالی به مسلمانان عنایت کرده، بخصوص در کشور ما که اکثریت قریب به اتفاق شیعیان و دوستان اهل‌بیت هستند و حتی غیرمسلمانان هم با ائمۀ اطهار علیهم‌السلام دشمنی ندارند؛ لذا می‌بینیم خدای تعالی هم مردم را حفظ کرده، امتحانات خوبی می‌دهند. در حالی که کشورهای دیگر اعتنایی به همدیگر مخصوصاً به سالمندان ندارند و هرکس می‌خواهد خود را نجات بدهد.

آنها که ایمان به خدا دارند، می‌دانند مال و مادیات هدف نیست، بلکه وسیله‌ای برای ارتقا به‌سوی خدای تعالی است. می‌دانند مال زیاد برای این است که بعد از تأمین خود و خانواده، به فقرا ببخشند؛ این لذت دارد.

از رسول خدا صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله روایت شده در این ماه به یکدیگر اطعام کنید، ولو با قسمتی از دانۀ خرما. این اهمیت انفاق را می‌رساند، بخصوص در این ماه رمضان که ماه رحمت پروردگار است.

باید با انفاق مال و با دعا کردن برای هم و خواستن از پروردگار، خود را در رحمت بی‌کران او بیندازیم.

﴿فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَدا﴾[10]

«هرکس به لقاء پروردگارش امید دارد، عمل صالح انجام دهد و هیچ‌کس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد.»

از مصادیق قطعی عمل صالح رسیدگی به حال دیگران است.

[1] ـ بقره، ۱۵۵.

[2] ـ محمّد، ۳۱.

[3] ـ انبیاء، ۳۵.

[4] ـ عنکبوت، ۲.

[5] ـ یوسف، ۸۷.

[6] ـ حجر، ۵۶.

[7] ـ زمر، ۵۳.

[8] ـ بقره، ۳.

[9] ـ فاطر، ۲۹.

[10] ـ کهف، ۱۱۰.