شب ۲۳ رمضان ۱۴۴۴ – ۱۴۰۲ | آیت الله سید علی محمد دستغیب
بسم اﷲ الرحمن الرحیم
شب ۲۳ رمضان ۱۴۴۴ – ۱۴۰۲ | جمعه ۱۴۰۲/۰۱/۲۵ | آیت الله سید علی محمد دستغیب
حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام در فرازی از مناجاه‌الراجین از مناجات‌های خمسه‌عشر می‌فرمایند:
«وَ إِذَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ قَرَّبَهُ وَ أَدْنَاهُ»
«هنگامی که رو آورد بنده‌ای به‌سوی پروردگار، مقرّبش می‌کند و او را نزدیک می‌گرداند.»
این کلام امام سجاد علیه‌السلام در مناجاه‌الراجین است؛ یعنی مناجات کسانی که امید به خدای تعالی دارند.
روآوردن بنده به خداوند بر چند قسم است؛ اول از راه توبه.
کسی که کافر بوده، مسلمان می‌شود و ایمان می‌آورد یا گناهکار بود و توبه کرد و مطیع شد یا غفلت‌های زیادی داشت، رجوع کرد و ذاکر خدای تعالی شد، خداوند او را می‌پذیرد و به خود نزدیک می‌سازد.
دوم: ادای نمازهای واجب.
یکی از مهم‌ترین مصادیق روآوردن به خدای تعالی این است که انسان وضو بگیرد، اذان و اقامه بگوید و با تکیه به پروردگار عالم به نماز بایستد. از خدا هم بخواهد موفقش کند به نمازی که او دوست می‌دارد.
سوم: توسل به مقرّبان درگاه الهی.
توسل به رسول خدا و اهل‌بیت علیهم‌السلام، قرائت دعاهایی که از ایشان رسیده، زیارت قبور مطهرشان، از دور و نزدیک، بخصوص زیارت امام حسین علیه‌السلام و همچنین شرکت در مجالس عزاداری ایشان، اقبال به‌سوی پروردگار است.
در روایت است کسی که به زیارت امام حسین علیهماالسلام می‌رود، ملائکه به پیشواز و بدرقۀ او می‌آیند و وقتی برمی‌گردد، چیزی از گناهانش باقی نمی‌ماند.
پنجم: فریادرسی مظلومین، دستگیری مستمندان، قضای حوائج محتاجان، به هر اندازه که مقدور است، مصداق قطعی روآوردن به پروردگار و موجب تقرّب به اوست.
ششم: طلب معرفت خداوند علیّ‌اعلی و درخواست علم و معرفت از او تعالی. از خدا می‌خواهیم معرفت و علم ما به خودش را زیاد کند.
هفتم: تلاوت قرآن، تفکر در آیات آن. سعی کنید حتماً روزی یک جزء قرآن بخوانید، آن‌هم نه‌فقط در ماه مبارک رمضان، بلکه در تمام طول سال.
دربارۀ هرکدام از این مواردی که ذکر شد آیات قرآن و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام وارد شده که اکنون به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم.
توبه در قرآن و روایات
هر انسانی، چه مسلمان و چه کافر، با هر گناهی که کرده، اگر به‌سوی خدای تعالی بازگردد خداوند او را می‌بخشد. قرآن کریم در سوره‌های مائده آیۀ ۳۹، انعام آیۀ ۵۴، مریم آیۀ ۶۰، طه آیۀ ۸۲ و فرقان آیۀ ۷۰ به این معنا اشاره کرده. در سورۀ مائده می‌فرماید:
«فَمَنْ تابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ أَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ»
«هرکس بعد از ظلمی که کرده، توبه و اصلاح کند، خداوند توبه‌اش را می‌پذیرد که خدا آمرزنده و مهربان است.»
هرکس ظلمی به خود یا دیگری کرده، اکنون پشیمان است و توبه می‌کند یا به‌خاطر حقی که از دیگر ضایع کرده، عذرخواهی می‌کند، خداوند توبه‌اش را می‌پذیرد و به او بازگشت می کند. خدای تعالی غفور و رحیم است.
در سورۀ انعام آیۀ ۵۴ می‌فرماید:
«وَ إِذا جاءَکَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَهَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ سُوءاً بِجَهالَهٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحیم»
«هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند، بگو: سلام بر شما. خداوند رحمت را بر خود واجب کرده. پس هرکس از شما کار زشتی از روی نادانی انجام دهد و سپس توبه و اصلاح کند، او آمرزنده و مهربان است.»
از امام رضا علیه‌السلام روایت است:
«لَیْسَ شَیْءٌ أَحَبَ إِلَى اللَّهِ مِنْ مُؤْمِنٍ تَائِبٍ أَوْ مُؤْمِنَهٍ تَائِبَهٍ»[1]
«نزد خدای تعالی هیچ‌چیز محبوب‌تر از مرد یا زن توبه‌کار نیست.»
از امام باقر علیه‌السلام روایت شده:
«کُلَّمَا عَادَ الْمُؤْمِنُ بِالاسْتِغْفَارِ وَ التَّوْبَهِ عَادَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِالْمَغْفِرَه»[2]
«هر بار مؤمن توبه و استغفار خود را تجدید می‌کند، خدا هم با آمرزش به او برگشت می‌کند.»
حضرت آیت‌اللّه‌العظمی نجابت در شرح مناجاه‌التائبین با اشاره به آیۀ: «قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ» می‌فرمایند:
«این را گفتیم و حضرت مستطاب عالی اصدق القائلین و حضرت ختمی مرتبت اشرف الانبیاء هستند. در قرآن مجید فرمودی ای آقایانی که عمر خودتان را به بدی گذراندید، مأیوس نشوید از نور من، از نور پروردگار عالم. «لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّه». از رحمت خدا مأیوس نشوید.
حضرت مستطاب عالی «یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعا» پروردگار عالم همۀ گناهان را می‌بخشد.
این را فرمودی. این را بر لسان نبی اعظم خودت به تمام دنیا رساندی و فرمودی ای بندگان عاصی «توبوا الی اللّه جمیعا» رجوع کنید به پروردگار عالم؛ یعنی هرگز هم برنگردید. آقایی کن، به ما عنایت فرما ما بیاییم به طرف تو و حضرت‌عالی که هزارمیلیارد زیبایی داری، به ما هم عنایت کن.»
نقش نماز در رجوع به پروردگار
خداوند در سوره‌های مختلف مؤمنان را امر به نماز کرده. در بعضی آیات اجر و پاداش آنان را بیان فرموده است؛ از جمله در سورۀ طه می‌فرماید: «وَ أَقِمِ الصَّلاهَ لِذِکْری» نماز را برای ذکر من به پا دار. حضرت آیت‌اللّه‌العظمی نجابت می‌فرمود «لذکری ایاک» نماز را به پا دار تا من یاد تو کنم.
در سورۀ اعراف می‌فرماید:
«وَ الَّذینَ یُمَسِّکُونَ بِالْکِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ إِنَّا لا نُضیعُ أَجْرَ الْمُصْلِحینَ»
«کسانی که به این کتاب تمسک می‌کنند و نماز به پا می‌دارند، ما اجر مصلحان را ضایع نمی‌کنیم.»
از رسول خدا صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله روایت شده:
«خَمْسَ صَلَواه مَن حافَظَ عَلَیهنَّ کانَت لَهُ نوراً و بُرهاناً و نَجاهً یَومَ القِیامَه»
پنج نماز است (صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا) که هرکس آن را حفظ کند، برایش نور و دلیل روشن و نجات در قیامت است.
روایت دیگر رسول خدا صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله:
«مَنْ صَلَّى الْخَمْسَ کَفَّرَ اللَّهُ عَنْهُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا بَیْنَ کُلِّ صَلَاتَیْنِ وَ کَانَ کَمَنْ عَلَى بَابِهِ نَهَرٌ جَارٍ یَغْتَسِلُ فِیهِ خَمْسَ مَرَّاتٍ لَا یُبْقِی عَلَیْهِ مِنَ الذُّنُوبِ شَیْئا»
«هرکس نمازهای پنج‌گانه را بخواند، خداوند گناهانی را که بین آنها انجام داده، می‌بخشد. چنین کسی مثل شخصی است که جلو خانه‌اش نهر آبی است و روزی پنج بار در آن شست‌وشو می‌کند. گناهی برایش باقی نمی‌ماند.»
مولانا دربارۀ نماز می‌گوید:
یا ربّم من سوی خلوت در نماز
پرسم این احوال از دانای راز
خوی دارم در نماز آن التفات
معنی قره عینی فی الصلاه
اگر به نماز بایستم، معنی قرهعین من در نماز است را متوجه می‌شوم.
روزن جانم گشادست از صفا
می‌رسد بی‌واسطه نامه خدا
وقتی نماز می‌خوانم، گویی خدا با من نامه‌نگاری می‌کند.
نامه و باران و نور از روزنم
می‌فتد در خانه‌ام از معدنم
خدایا تو به لسان قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام فرمودی که مقدرات یک سال در شب قدر معیّن می‌شود. البته دست خدا بسته نیست و هر زمان اراده کند می‌تواند تغییر دهد.
از خدا می‌خواهیم حاجات همۀ دوستان عزیز و شیعیان علی ولی اللّه برآورده شود و قرض‌هایشان ادا و گرفتاری‌هایشان برطرف گردد.
گناهان ما را ببخش و بیامرز و خطایای ما را هرچه بوده، پاک کن تا پاک و پاکیزه شویم.
خدایا چیزهای زیادی از تو می‌خواهیم، امّا از همه مهم‌تر اینکه به تو نزدیک شویم، هم‌نشین پیامبر و علی و فاطمه زهرا صلوات اللّه علیهم اجمعین باشیم و هم‌نشین اولیائت باشیم.
[1]. سفینهالبحار ، ۱۲۶.
[2]. کافی، ۲، ۴۳۴.