شرح حکمت اول نهج‌البلاغه + ویدئو

حکمت اول نهج‌البلاغه:

«صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ»
«سینۀ عاقل مخزن راز اوست.»

🔸 «صندوق سرّ» یکی دربارۀ عیب‌های مخفی دیگران است. شخص عاقلِ مؤمن این عیب‌ها را افشا نمی‌کند. افشا کردن عیوب مردم غیبت است و گناه سنگینی دارد؛ «الغیبه اشدّ من الزنا».

🔹 مؤمنِ عاقل در مواجهه با عیب‌های دیگران خود را نگه می‌دارد و اگر لازم باشد، خودِ آن شخص را پنهانی نصیحت می‌کند. در روایت است که نصیحت کردنِ پنهانی، زینت و در جمع موجب زشتی است.

🔸 دومین مصداق صندوق سرّ، عیوبِ خود انسان است. هیچ لزومی ندارد کسی عیب‌های خودش را افشا کند، فقط کافی است بین خود و خدا توبه کند و درصدد برآید عیبش را برطرف کند. حتی لازم نیست به بزرگانی هم که اعتماد دارد، بگوید. نهایتاً اگر لازم بود، بگوید من ناراحتی‌هایی دارم، شما دعا کنید خوب شوم. بنابراین اظهار گناه خود گناهی دیگر است و هیچ‌کس نباید عیب خود را به دوستان نزدیک و حتی به همسر خود بگوید.

🔹 همچنین عیوبی که از خانواده‌اش می‌بیند، لزومی ندارد افشا کند، بله اگر درصدد است کسی به دادش برسد، اگر ناچار شد، اشکالی ندارد. آن شخص هم که می‌شنود، باید امانتدار باشد و سرّش را حفظ کند.

🔸 یکی دیگر از مصادیق صندوق سرّ توفیقاتی است که گاهی خدای تعالی عنایت می‌کند؛‌ مثلاً خواب‌های خوبی دیده یا حالات خوبی دارد. لزومی ندارد این‌ها را به کسی بگوید. چه بسا همین باعثِ سلب توفیق شود.

🔹 وقتی خدای تعالی نعمت‌های باطنی مخفی عنایت می‌کند، لزومی به بیان آنها نیست. بله، دربارۀ نعمت‌های ظاهری فرق می‌کند؛ مثلاً کسی که توسعۀ روزی دارد، اشکالی ندارد بدون قصد تفاخر و ریا و به‌عنوانِ اینکه نعمت خداست، آن را بگوید. ظاهراً در روایت است اگر دیوار پشت خانه‌اش را هم سفید کنید، عیبی ندارد.

🔸 پیامبر و ائمۀ اطهار علیهم‌السلام و بعضی اولیای بزرگ خدا با اینکه همه‌چیز را از همه می‌دانستد، افشا نمی‌کردند. جایز هم نبود بدون اذن خدا این کار را بکنند. اگر گاهی اذنی داشتند، حرف دیگری است.

◻️ آیت الله سید علی محمد دستغیب – یکشنبه ۱۳۹۸/۰۶/۳۱