سخنرانی روز عرفه ۱۳۹۹ آیت الله دستغیب

دانلود فایل صوتی دعای عرفه (حجت الاسلام توفیق زاده | حجت الاسلام انصاری)

 بسم اﷲ الرحمن الرحیم

سخنرانی روز عرفه | پنجشنبه ۱۳۹۹/۰۵/۰۹ | آیت الله سید علی محمد دستغیب 

دهۀ اول ذی‌حجه که حاجیان اعمال حج انجام می‌دهند و روز نهم که از ظهر تا غروب آفتاب در صحرای عرفات وقوف می‌کنند، در روایات اهل‌بیت فضائل بی‌شماری برای آن ذکر شده؛ از جمله روزه گرفتن از روز اول تا نهم ثواب بسیار دارد،‌ لکن روز دهم یعنی عید قربان روزه حرام است.

با این‌همه ثواب روزه، ‌لکن دعا و اعمال روز عرفه چنان اهمیت دارد که گفته شده اگر کسی به‌خاطرِ ضعف ناشی از روزه ممکن است به این اعمال نرسد، بهتر است در این روز روزه نگیرد و به عبادت و دعا و مناجات با پروردگار بپردازد.

اعمال روز عرفه عبارت است از غسل که بهتر است نزدیک ظهر انجام شود و نیز دعاها و اذکاری که از بعد نماز عصر تا نزدیک غروب خوانده می‌شود که مهم‌ترینِ آنها دعای عرفۀ امام حسین علیه‌السلام است.

شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان آورده:

بشر و بشیر پسران‏ غالب اسدى روایت کرده‏اند که بعد از ظهر روز عرفه در صحراى عرفات خدمت حسین بن علی علیهماالسلام بودیم. پس با گروهى از اهل‌بیت و فرزندان و شیعیان با ‌‌نهایت خاکسارى و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ کوه ایستادند و روى مبارک خویش را به‌سوى کعبه نمودند و دست‌ها را برابر صورت برداشتند، مانند مسکینى که طعام طلبد و این دعا را خواندند: «اَلْحَمْدُ لله الَّذى لَیْسَ لِقَضآئِهِ دافِعٌ وَلا لِعَطائِهِ مانِع…» تا آخر دعای عرفه.

آنچه در این دعا بیش از همه جلب توجه می‌کند، اولاً: خضوع و فروتنی حضرت اباعبداللّه علیه‌السلام در برابر خدای تعالی است. کلمات و فقرات این دعا بیانگر نهایت کوچکی و خاکساری ایشان در مقابل پروردگار است. به‌راستی خود را عبد ذلیل در پیشگاه مولای بزرگوار می‌‌دیدند.

ثانیاً: شکر نعمت‌های خدای تعالی که در این دعا به‌طورِ مفصل ذکر شده. امام علیه‌السلام هم به‌صورتِ دقیق و موشکافانه به نعمت‌هایی که در بدن وجود دارد اشاره و بابت آنها از خدای تعالی سپاسگزاری می‌کنند و هم برخی نعمت‌های بیرونی را می‌شمارند و شکر می‌کنند.

درس مهمی که از فرازهای این دعا از مولای خود می‌‌آموزیم این است که بدانیم از خود هیچ نداریم و هرچه هست از خدای تعالی است. همچنین باید توجه داشته باشیم که مخلوق هستیم و به دست خالقی توانا خلق شده‌ایم.

آن حضرت به زیبایی مراحل مختلف خلقت بشر را از زمانی که نطفه بود و تبدیل به علقه و مضغه شد برمی‌شمارد تا وقتی که به دنیا آمد و دوران مختلف زندگی را پشت‌سر گذاشت. همچنین به نعمت‌هایی که برای ادامۀ زندگی لازم دارد، از غذاها و میوه‌های رنگ‌رنگ اشاره می‌فرماید.

این اشارات شبیه همان تذکراتی است که قرآن کریم از ابتدا تا انتها یادآور می‌شود و انسان را به تفکر در آیات الهی فرامی‌خواند تا بفهمد خالقی حکیم دارد و تصادفی و بیهوده خلق نشده.

هر عاقلی مختصر توجهی در خلقت خویش و عظمت این عالم کند، پی به وجود خدای تعالی می‌برد، لکن عده‌ای بنای بندگی پروردگار ندارند و به حساب خود می‌خواهند آزاد باشند، امّا در واقع اسیر شیطان و هوای نفس‌اند.

در این میان برخی رسماً خود را شیطان‌پرست معرفی می‌کنند و به گمانشان اکنون که به‌جای خداپرستی به شیطان‌پرستی رو آوده‌اند، درجۀ بالاتری گرفته‌اند. برخی دیگر هم نمی‌گویند شیطان‌پرستیم، امّا کردارشان همان است که شیطان و هوای نفس می‌پسندد.

شکرِ نعمت گاه زبانی است؛ یعنی یاد آوردن نعمت‌های خدا و گفتن الهی شکر و الحمدللّه. گاهی هم صبر در برابر ناملایمات است. اگر گاهی کمبودهایی در زندگی به وجود آمد، نباید همه‌چیز را فراموش کنیم و چشم بر دیگر نمعت‌های پروردگار ببندیم. این کفران نعمت است.

علاوه بر این باید متوجه باشیم که این ناراحتی‌ها در ظاهر مصیبت و در باطن نعمت و فضل و عنایت خدای تعالی است؛ چراکه از جهتی، آدمی در گرفتاری‌ها قدر عافیت را می‌داند و هنگام مریضی قدردان سلامت است و به درگاه الهی شکر می‌کند.

از جهت دیگر بلاها و مصیبت‌ها جبران گناهان و غفلت‌هاست تا پاک شود و کیفر آخرت دامنش را نگیرد.

پس در وقت مصیبت نه‌تنها باید صبر کرد، بلکه باید شکرگزاری نمود؛ چون جزای بزرگی در پی آن است.

در روایت است که خدای تعالی در قیامت از بنده‌ای که دچار بلا شده عذرخواهی می‌کند و نعمت‌هایی به او عطا می‌کند که خجالت‌زدۀ لطف و کرَم پروردگار می‌شود. این نعمت‌ها از لحظۀ مرگ آغاز می‌شود تا زمانی که مبعوث شود و وارد نعمت‌های بسیار بزرگ‌تر خدای تعالی گردد. این جزای صبری است که در زندگی مختصر دنیا کرده.

در بعضی منابع روایی اضافه‌ای بر دعای عرفه ذکر شده که جملگی بحث‌های معرفتی و فرازهای عرفانی و توحید ناب حق تعالی است که حضرت از دریای علم و عصمت خود تلقین می‌فرماید و به اهلش نشان می‌دهد. «اِلـهى اَنـَا الْفَقیرُ فى غِناىَ فَکَیْفَ لا اَکُونُ فَقیراً فى فَقْرى…».

از خدا می‌خواهیم به حق محمّد و آل محمّد ما را قدردان نعمت ولایت و شایستۀ محبّت حضرات معصومین علهیم‌السلام قرار دهد.

در فرازهایی از همین دعا به تعلیم حضرت اباعبداللّه علیه‌السلام بابت تولد در دوران رواج اسلام و بودن در سرزمین مسلمین و در بین دوستان اهل‌بیت شکر خدا می‌کنیم. امیدواریم خدای تعالی این نعمت را از ما نگیرد و عاقبت ما را ختم به خیر فرماید.